Học cách sống phi tuyến tính: từ “Tôi là” sang “Tôi có thể”
Quyền lực để chọn lựa và tạo ra con đường của riêng mình là món quà quý giá nhất mà mỗi người có thể trao cho bản thân.
Mình viết bài này đúng vào buổi chiều ngày chiều 25/12/2025, ngồi bên ly trà ổi nóng trong căn bếp quen thuộc, nơi đã trở thành “văn phòng” của mình suốt vài tháng nay. Trên tường, 11 bức ảnh được treo ngay ngắn: mỗi bức là một đất nước mà mình mơ ước đưa cả gia đình đến.
5 năm trước đây, kể cả khi đang là CEO một startup, mình chưa bao giờ dám nghĩ ước mơ này có thể thực sự xảy ra. Nó như một hình ảnh xa vời, chỉ xuất hiện trong những phút giây tưởng tượng. Nhưng giờ đây, trên con đường phi tuyến tính mà mình đang đi, mọi thứ bắt đầu có ý nghĩa khác. Những bước đi không theo lộ trình thẳng tắp, những lựa chọn đầy thử thách và đôi khi rủi ro, lại mở ra khả năng mà mình từng nghĩ là không thể.
In ra, treo lên tường những bức ảnh ấy không chỉ là một cách ghi nhớ mục tiêu, mà nó là một lời nhắc nhở mỗi ngày: dù là solopreneur, dù thu nhập có lúc giảm đi, vẫn có thể tiến gần hơn đến ước mơ. Bởi con đường phi tuyến mang đến cơ hội phi tuyến: những bước nhảy, những đột phá mà sự nghiệp theo lộ trình tuyến tính khó lòng tạo ra.
Mỗi lần nhìn lên những tấm ảnh, mình nhủ rằng: “Điều này có thể. Mình có thể.” Và chính câu tự nhủ ấy, đã trở thành động lực để mình tiếp tục bước đi, khám phá, thử nghiệm, và tin rằng những điều tưởng như xa vời cuối cùng sẽ thành hiện thực.
Năm nay, một trong những khám phá quan trọng nhất với mình là khả năng chấp nhận phi tuyến tính trong đời sống và sự nghiệp, và cách mà tư duy “Tôi có thể” thay thế cho tư duy cố định “Tôi là” mở ra một cách nhìn hoàn toàn mới về bản thân và con đường mình chọn.
Mình nhớ lại những năm đầu tiên đi làm hồi 2014: từ vị trí cán bộ nhà nước, rồi nghỉ việc để làm mẹ, quay lại học và trở thành chuyên viên R&D, tham gia dự án công nghệ, thử sức ở mảng phát triển sản phẩm công nghệ, không ngại trải nghiệm bán hàng, rồi điều hành dẫn dắt tổ chức, và cuối cùng là xây dựng thương hiệu cá nhân như một solopreneur. Nếu nhìn bề ngoài, hành trình này có vẻ rời rạc, không theo lộ trình nào, nhưng với mình, đó là minh chứng sống cho việc phi tuyến không phải là vô định mà là chủ động trong việc lựa chọn con đường và phát triển khả năng của bản thân.
Và mình cũng tin vào ý tưởng trong cuốn sách 10 Permissions của Jillian Reilly rằng,
Để sống và phát triển trong thế giới đầy biến động này, chúng ta cần trao quyền cho bản thân, cho phép mình thử nghiệm, khám phá và bước đi theo cách riêng, ngay cả khi con đường không theo lối mòn hay tuyến tính.
1. Phi tuyến tính không phải vô định, mà là chủ động
Nhiều người nghe “phi tuyến” thường nghĩ đến “không kế hoạch”, “bừa bãi” hay “rời rạc”. Nhưng thực tế, phi tuyến là sự chủ động trong việc kết hợp những khả năng, kỹ năng, và trải nghiệm khác nhau để tạo ra con đường riêng một cách có ý thức với mục tiêu rõ ràng.
Khi mình bước sang vai trò solo expert toàn thời gian, đó có vẻ như một bước đột ngột. Nhưng thực ra, mình không “đốt thuyền” một cách ngẫu hứng. Trước đó, mình đã nhìn nhận kỹ năng và kinh nghiệm của bản thân: từ quản lý dự án, R&D, tư vấn chiến lược, bán hàng, đến quản trị tổ chức và thử nghiệm cách kết hợp chúng thành các dự án độc lập, tạo ra giá trị mới. Những bước đi tưởng như rẽ trái hay ngược lại, thực ra là quá trình xây dựng portfolio cá nhân, giúp mình phát triển năng lực đa chiều và tạo ra giá trị độc đáo.
Phi tuyến cũng dạy mình một điều quan trọng: không có thất bại nào thực sự là thất bại nếu bạn học hỏi từ nó. Mỗi thử nghiệm, dù thành công hay chưa, đều là dữ liệu quý giá để điều chỉnh hướng đi, rèn luyện khả năng ra quyết định, và khám phá những tiềm năng chưa từng biết ở bản thân.
Chính vì vậy, khi làm cố vấn cho các solo expert, mình luôn khuyến khích: fail fast, fail cheap. Thực tế là bạn sẽ không học được gì nếu sợ sai và sợ hành động, và bạn sẽ không thể tạo ra điều gì có ý nghĩa nếu không dám thử. Phi tuyến là khả năng thử, học, và kết hợp, để từng bước xây dựng con đường riêng đầy chủ động và sáng tạo.
2. Từ “Tôi là” sang “Tôi có thể”
Một trong những bài học lớn nhất từ hành trình phi tuyến là chuyển đổi tư duy.
Tư duy “Tôi là”: gắn mình vào một danh xưng hay vai trò cố định, ví dụ “Tôi là kỹ sư”, “Tôi là nhà quản lý”. Khi đó, bạn dễ bị giới hạn, sợ thay đổi và ngại thử cái mới, vì sợ mất đi hình ảnh đã xây dựng.
Tư duy “Tôi có thể”: nhìn nhận bản thân là một thực thể linh hoạt, luôn có khả năng học hỏi và thử nghiệm. Ví dụ: “Tôi có thể học lập trình mới, thử một dự án R&D, hay xây dựng thương hiệu cá nhân”. Khi ấy, mỗi bước đi đều là lựa chọn chủ động, không bị ràng buộc bởi khuôn mẫu hay lộ trình cố định.
Mình đã trải qua sự đấu tranh này khi thực hiện Parenting Summit 2025. Parenting là mảng mình yêu thích và theo đuổi suốt 8 năm, nhưng khi bước sang hành trình solo expert, mình quyết định tập trung vào tư vấn phát triển sản phẩm số, từ bỏ vai trò cố định trong lĩnh vực parenting. Ban đầu, mình băn khoăn: nếu mình tổ chức sự kiện về làm cha mẹ, liệu có đi lệch quỹ đạo mục tiêu hiện tại?
Cuối cùng, mình nhận ra cần bỏ đi khái niệm “Tôi là”, để không tự giới hạn bản thân trong bất kỳ vai trò nào. Và chọn tư duy “Tôi có thể”: với kiến thức về thiết kế trải nghiệm học tập và đam mê lâu năm, mình hoàn toàn có thể tạo ra một sự kiện tâm huyết, đồng thời xây dựng một portfolio đa chiều, không phải để thăng tiến trong hệ thống nào, mà để tạo ra giá trị độc đáo và khác biệt.
3. Phi tuyến trong thực tế: thử từ nhỏ, mở rộng ra lớn
Một cách áp dụng đơn giản nhưng mạnh mẽ là bắt đầu với những lựa chọn hàng ngày, rồi mở rộng dần ra những quyết định lớn.
Bạn muốn dành thứ Bảy ra sao? Làm việc cá nhân, học thêm, hay kết nối bạn bè?
Bạn có thể thử một dự án nhỏ, kết hợp kỹ năng từ nhiều lĩnh vực, quan sát phản hồi, rồi điều chỉnh.
Khi những lựa chọn nhỏ được thực hành liên tục, bạn dần phát triển khả năng ra quyết định với các vấn đề lớn, như chuyển đổi nghề nghiệp, bắt đầu kinh doanh, hay thay đổi hướng đi trong cuộc sống.
Với vai trò solo expert, bạn không thể tạo ra ngay một sản phẩm signature hay một chương trình hero product mang doanh thu bùng nổ mà không trải qua quá trình bắt đầu từ những thử nghiệm nhỏ. Những sản phẩm, dự án hay ý tưởng nhỏ ban đầu là để test sự hứng thú của thị trường, định vị sản phẩm, và kiểm nghiệm khả năng phát triển & vận hành của bản thân.
Những viên gạch nhỏ này có thể thất bại, không đem lại doanh thu, hoặc bạn sẽ xoá bỏ chúng sau một thời gian. Nhưng tất cả đều có ý nghĩa: cung cấp thông tin, bài học, sự nhạy bén và khả năng ra quyết định cho những sản phẩm lớn hơn. Chính vì lý do này mà mình luôn cổ vũ việc tạo ra tiny products- sản phẩm siêu nhỏ, để từng bước nhỏ, tích lũy trải nghiệm, để xây dựng nền tảng cho những đột phá trong tương lai.
4. Phi tuyến là hành trình khám phá bản thân
Phi tuyến không chỉ là một lộ trình nghề nghiệp “khác lạ”, nó còn là cách bạn hiểu và khai phá bản thân. Khi bạn học cách thử nghiệm, quan sát phản hồi, và điều chỉnh liên tục, bạn sẽ khám phá ra những năng lực, sở thích, và giới hạn mà trước đây bạn chưa từng nhận ra.
Nghiên cứu về career portfolio và life design (ví dụ Brown & Brooks, Designing Your Life, 2016) chỉ ra rằng những người áp dụng tư duy phi tuyến, thử nhiều vai trò và dự án nhỏ, thường phát triển khả năng tự nhận thức, linh hoạt trong quyết định, và cảm giác kiểm soát với cuộc sống cao hơn hẳn những người đi theo lộ trình nghề nghiệp tuyến tính. Họ học cách coi mỗi trải nghiệm, dù thành công hay thất bại, đều là dữ liệu quý để thiết kế bước tiếp theo.
Trong quá trình trở thành solopreneur, mình cũng nhận ra điều này rõ ràng: khả năng kết hợp kiến thức R&D với tư duy kinh doanh, quản lý dự án với một chút kỹ năng viết lách và truyền thông (dù không chuyên) nhưng đã giúp mình đã tạo ra những sản phẩm tri thức độc đáo. Mỗi dự án, mỗi vai trò thử nghiệm đều giống như một mặt khác của viên kim cương bản thân: những mặt đó chỉ lấp lánh khi được chạm vào, thử nghiệm và mài dũa theo thời gian. Phi tuyến giúp chúng ta không chỉ làm việc mà còn hiểu rõ mình hơn, từ đó tạo ra con đường nghề nghiệp và cuộc sống phù hợp và có ý nghĩa hơn.
Nói cách khác, phi tuyến giúp bạn trao quyền cho chính mình: bạn không còn bị ràng buộc bởi một vai trò hay danh xưng cố định, mà tự tin bước vào những thử thách mới, khám phá tiềm năng chưa từng biết, và dần tạo ra con đường độc đáo, đầy ý nghĩa cho riêng mình.
5. Sống phi tuyến để trao quyền cho thế hệ trẻ
Phi tuyến không chỉ là triết lý sống cho bản thân, mà còn là món quà có thể trao cho thế hệ tiếp theo. Có lẽ đó là điều khiến mình xúc động nhất. Con trai mình 11 tuổi hết sức ngạc nhiên vào ngày mình rời xa công ty ứng dụng di động mà mình phát triển, và làm việc ở nhà. Con mình lại vô cùng háo hức khi bước vào phòng làm việc tại gia của mình với màn hình máy tính lớn, micro, webcam… như 1 Youtuber. Và sau 2 năm chứng kiến mẹ làm việc như 1 solo expert, bạn ấy hiểu nhiều hơn về việc chúng ta có thể chủ động tạo ra công việc và thiết kế công việc trong cuộc sống của mình như thế nào. Những điều ấy mình đang làm có lẽ giúp con của mình bắt đầu có khái niệm về sự phi tuyến trong công việc, và nhờ đó:
Tin vào quyền năng nội tại, khả năng ra quyết định và tự định hướng.
Lắng nghe bản thân trước khi chạy theo lời khuyên hay áp lực từ bên ngoài.
Thử nghiệm, trải nghiệm và học hỏi từ những bước đi thực tế, thay vì chỉ dự đoán kết quả tương lai.
Chúng ta thường được dạy “xin phép” để hành động, nhưng rất ít người được hướng dẫn tự trao quyền cho chính mình. Và việc chúng ta có thể can đảm sống phi tuyến tính là khả năng tự cho phép bản thân thử, sai và điều chỉnh, là quyền được chủ động với cuộc đời mình, và trở thành tấm gương cảm hứng cho con trẻ.
Tận dụng phi tuyến để tạo ra giá trị duy nhất
Cuối cùng, năm 2025 khép lại, mình muốn nhắn gửi đến bạn đọc:
Quyền lực để chọn lựa và tạo ra con đường của riêng mình là món quà quý giá nhất mà mỗi người có thể trao cho bản thân.
Hãy bắt đầu từ những lựa chọn nhỏ: cách bạn dành thời gian mỗi ngày, cách bạn kết hợp kỹ năng, cách bạn thử một ý tưởng mới. Dần dần, những lựa chọn này tạo ra portfolio cá nhân đa chiều: phản ánh đầy đủ khả năng và giá trị thực sự của bạn. Đó là cách sống phi tuyến, cách mở rộng tư duy từ “Tôi là” sang “Tôi có thể”, và cách để xây dựng cuộc sống và sự nghiệp không chỉ theo khuôn mẫu, mà theo bản sắc duy nhất của bạn.
Và bạn có biết món quà quý giá nhất của Solo Expert là gì không?
Với mình đó chính là khả năng không ngừng khám phá và thử nghiệm. Đừng chỉ giới hạn mình trong những dự án hiện tại, hãy ra ngoài, tham gia workshop, học một lĩnh vực mới, kết nối với những người khác ngành. Mỗi bước đi nhỏ, mỗi thử nghiệm dù “nhỏ bé” cũng đều có giá trị: nó giúp bạn kiểm chứng ý tưởng, rút kinh nghiệm và hiểu rõ hơn về chính mình.
Hãy học từ trải nghiệm, cảm nhận thực tế và điều chỉnh thay vì chỉ đọc lý thuyết. Tập trung vào việc bạn đang làm ngay bây giờ, biến bất định thành cơ hội học hỏi, nhưng vẫn giữ tầm nhìn lớn trong đầu. Bắt đầu với những bước nhỏ để kiểm nghiệm thị trường, nhưng luôn nghĩ đến những khả năng lớn phía trước.
Giữ linh hoạt, đừng quá gắn với công cụ hay kế hoạch cố định. Sẵn sàng thay đổi khi cần, và luôn tìm ra những vấn đề thực sự đáng để bạn dành tâm sức. Hãy tưởng tượng, sáng tạo và tin vào con đường mà bạn muốn đi: bạn có quyền thiết kế công việc và cuộc sống theo cách phù hợp với bản thân.
Và đôi khi, đi lạc một chút cũng không sao. Những bước thử, những sai lầm nhỏ đều mang đến khám phá mới, giúp bạn mở rộng năng lực và xây dựng portfolio riêng của mình. Hãy tận hưởng hành trình này, với tinh thần tò mò, linh hoạt và chủ động: đó chính là cách một Solo Expert sống trọn vẹn và đầy ý nghĩa.
Cuối cùng, mình muốn cảm ơn tất cả bạn đọc đã đồng hành cùng The Product of You trong suốt năm 2025. Chúc bạn một năm 2026 với nhiều cơ hội để thử nghiệm, quan sát, và tạo ra con đường phi tuyến của riêng mình – để mỗi bước đi, dù nhỏ hay lớn, đều phản ánh đầy đủ khả năng, giá trị và tiềm năng mà bạn vốn có.
Và nếu bạn muốn biến tinh thần tò mò, thử nghiệm và tự chủ thành con đường sự nghiệp thực tế, Start from Expertise sẽ đồng hành cùng bạn. Bạn sẽ học cách nhận ra thế mạnh, thử nghiệm ý tưởng và xây dựng portfolio cá nhân. Bước đi nhỏ hôm nay sẽ dẫn đến khả năng lớn ngày mai.